Turystyczna trasa znana pod nazwą Szlak Piastowski jest najstarszą tego typu trasą w Polsce. I chyba nikt nie ma wątpliwości, iż leży ona na obszarze Wielkopolski, części Kujaw i Pałuk. Jej przebieg łączy najważniejsze obiekty i zabytki naszej historii związanej z początkami państwa polskiego. Jako określenie trasy turystycznej nazwa Szlak Piastowski po raz pierwszy pojawiła się w 1938 roku w publikacji "Przewodnik po Wielkopolsce" autorstwa Jana Kilarskiego. Początkowo wiodła ona z Poznania przez Gniezno, Mogilno, Kruszwicę do Inowrocławia. U podstaw stworzenia trasy wycieczkowej znanej jako Szlak Piastowski stanęła wiedza historyczna i świadomość, że to właśnie na tych terenach powstawały zręby państwowości polskiej. To na obszarach wokół Gniezna Piastowie rozpoczęli budowę swojej domeny, a w konsekwencji państwa.

    Oprócz obiektów z czasów Piastów na omawianej trasie turystycznej znajdują się zabytki starsze i młodsze z kolejnych okresów historycznych. Wszystkie prezentowane obiekty świadczą, iż państwo Piastów nie jest tworem zawieszonym w historycznej próżni. Człowiek działał na tym terenie, rzeźbiąc krajobraz kulturowy na długo przed pojawieniem się tutaj Piastów. A ich spadek przejęty przez następców rozwija się do dziś. 

    Wzrost zainteresowania, a tym samym większy ruch turystyczny na szlaku odnotować można w latach sześćdziesiątych ubiegłego stulecia. Na ożywienie zainteresowania zabytkami znajdującymi się na tym terenie miały wpływ bez wątpienia przygotowania do obchodów 1000-lecia chrztu Polski, które odbyły się w roku 1966. W ramach ich realizacji prowadzono szereg spektakularnych archeologicznych badań wykopaliskowych. Z jednej strony stały się one doskonałym miejscem nauki dla ówczesnych studentów archeologii, pozwoliły na tworzenie naukowego podejścia archeologii do przedmiotu badań, dały podwaliny współczesnym badaniom wykopaliskowym. Z drugiej strony uatrakcyjniły sam szlak, odsłaniając nowe, nieznane dotąd obiekty, a dzięki zabiegom konserwatorskim i aranżacyjnym umożliwiły dostęp do najważniejszych zabytków z czasów Piastów.

    Odkrywane, rekonstruowane, rewaloryzowane obiekty, nie tylko z czasów piastowskich, zaczęto chętnie oglądać zwłaszcza ze względu na ich dużą wartość historyczną dotyczącą początków Polski. Stały się także atrakcjami turystycznymi i miejscami rekreacji. Podczas prowadzonych badań dochodziło do spektakularnych odkryć, których znaczenie trudno przecenić. Pozyskane wówczas zabytki i stworzona dokumentacja są do dziś materiałem źródłowym dla rozmaitych opracowań oraz ciągłych analiz.
Już w XIX wieku teren, na którym położony jest Szlak Piastowski był miejscem licznych wizyt, odwiedzin, był tematem opracowań naukowych, a na ich kanwie powstały prace literackie, romantyczne wizje poetyckie. W tym okresie najczęściej odwiedzano okolice Poznania, Gniezna, ale także Ostrów Lednicki, Kruszwicę, jak również Strzelno czy Inowrocław.

    Na obszarze, na którym przebiega Szlak Piastowski znajdują się ślady funkcjonowania człowieka od czasów schyłkowego paleolitu. Najstarsze znaleziska odkryto w okolicy Modliszewka (wieś leżąca na północ od Gniezna) - ich chronologia sięga drugiej połowy X wieku przed Chrystusem. Za jeden z ciekawszych obszarów należy uznać także rejon Leśniewa, Przyborówka, Wierzyc (tereny między Gnieznem i Poznaniem) - są to (trudne do jednoznacznego sklasyfikowania chronologicznego, na podstawie badań powierzchniowych sklasyfikowane jako pochodzące z okresu wpływów rzymskich) pozostałości dużych warsztatów hutniczo-kowalskich. Ważnym miejscem na szlaku jest ekspozycja na otwartym powietrzu w Biskupinie. Spełnia ona wieloraką funkcję. Jest doskonałym dowodem na funkcjonowanie na tym terenie ludzi na długo przed powstaniem państwa polskiego. Dzięki tej ekspozycji możliwa jest edukacja w ramach nauki postaw obywatelskich. Dodatkowo rezerwat archeologiczny w Biskupinie jest niezwykle ważnym miejscem dla świata nauki, dla edukacji historycznej, a także przykładem wykorzystania zabytków w polityce i dla celów propagandowych oraz budzenia świadomości narodowej.

     W 2011 roku zawiązała się inicjatywa mająca na celu uporządkowanie obiektów na Szlaku Piastowskim - silniejsze zwrócenie uwagi na jego historyczność, na podkreślenie i zaakcentowanie tych obiektów, które rzeczywiście mają związek z Piastami, które powstały z ich bezpośredniej inicjatywy lub w okresie ich intensywniej działalności na obszarze funkcjonowania państwa Piastów - Civitas Schinesghe. Stąd też w ramach propozycji przebiegu Szlaku Piastowskiego pojawiły się nowe obiekty - takie, które dotąd nie były objęte omawianą trasą turystyczną. Sam szlak zmienił również swój kształt. Zamiast charakterystycznej ósemki, obecna koncepcja przewiduje dwie trasy: wschód-zachód (od Lubinia do Włocławka) oraz północ-południe (od Łekna do Kalisza), z punktem przecięcia w Gnieźnie. Bez wątpienia trasa taka staje się bardziej spójna, jej związek z Piastami jest zdecydowanie czytelniejszy, a jednocześnie zyskuje ona na atrakcyjności.