Zabytek miesiąca z Muzeum Początków Państwa Polskiego

Astragal –  Gniezno, stan. 13b, podgrodzie III (XI-XIII w.)

Prezentowany zabytek to kość do gry – tzw. astragal (nazwa pochodzi od języka greckiego), odkryty na terenie III-go podgrodzia w Gnieźnie. Astragale to znane od starożytności przewiercone kości skokowe owiec, kóz lub bydła, rzadziej świni, służące do gier losowych lub zręcznościowych. Gra losowa polegała na podrzucaniu kości i ich swobodnym opadaniu na ziemię. Każda kość posiadała cztery punktowane powierzchnie; w zależności od tego, jak ułożyły się astragale na ziemi, podsumowywano uzyskaną punktację. Do gier zręcznościowych można natomiast zaliczyć rozgrywki w „koło”, które polegały na celnym rzucaniu kośćmi do okręgu wytyczonego na ziemi i zbijaniu kości przeciwnika. Innym typem gry zręcznościowej było podrzucanie astragali i umiejętnym łapaniu ich na zewnętrzna stronę dłoni. W innej odmianie tej gry podrzucano kość do góry i jednocześnie trzeba było zgarnąć drugą kość z ziemi. Jedną z nich gromadzono, a pozostałą znów podrzucano i zbierano z ziemi kolejny „pionek”. Kto zgromadził więcej astragali, ten wygrywał. Astragale to interesujące świadectwa sposobu spędzania wolnego czasu przez naszych przodków.